کودتای 28 مرداد 1332

ملی شدن نفت در ایران ضربه سنگینی بر پیکر استعمار انگلیس وارد کرد. مقامات انگلیس، با عنایت به منابع ناشی از امتیاز نفت ایران، درصدد جلوگیری از آن برآمدند. انگلستان برای مبارزه با ملی شدن نفت ایران به راه های مختلفی از جمله «اقدام پنهانی برای براندازی حکومت ایران» متوسل شد.

سرانجام، انگلیس توانست آمریکا را با خود همراه سازد و با همکاری این کشوذ به مخالفت با حکومت مصدق و نهضت ملی لیران بپردازد، به طوری که در یک کودتای آمریکایی-انگلیسی، نهضت ملی ایران را ناکام گذاشتند. آمریکا در ابتدا از نهضت ملی یران حمایت می کرد و خواهان آن بود که انگلیس از طریق مسالمت آمیز با ایران به توافق برسد. اما هنگامی که احساس کرد ملی شدن نفت ایران، منابع آمریکا را نیز در منطقه به خطر می اندازد و این احتمال وجود دارد که امتیازات  نفتی خود آمذیکا در منطقه نیز در معرض خطر ملی شدن قرار گیرد، از حمایت خود دست کشید و به مخالفت با آن پرداخت. تلاش های سه جانبه دیپلماتیک میان ایران بی نتیجه ماندآ اما دولت انگلیس موفق شد آمریکا را با سیاست خود همراه کند و در اثر این تلاش، سومین دوره سیساست آمریکا در ایران، که دوره همسویی با انگلیس و تلاش برای براندازی حکومت مصدق بود، آغاز گردید.

در حقیقت حاکمیت و تسلط آمریکا بر ایران با کودتای 28 مرداد 1332 آغاز شد. آمریکا پس از آنکه توانست با اقدامات مختلف از سال 1883 تا 1952 (1262 تا 1331) اعتماد ملت ایران و به اصطلاح نخبگان سیاسی را به خود جلب کند، ناگهان از پشت به ملت ایران خنجر زد و در مقابل حیرت عموم مردم ایران، کودتای 28 مرداد 1332 را طراحی و اجرا نمود.

با توجه به اینکه مقامات آمریکایی به این نتیجه رسیدند که از طریق مذاکره نمی توانند با دولت مصدق به توافق برسند. بنابراین، تصمیم گرفتند که برای حل بحران نفتی ایران و انگلیس، به زور متوسل شوند و این مسئله بعد از قطع روابط دیپلماتیک ایران با انگلستان توسط دکتر مصدق، شکل جدی یافت.

در اسناد منتشر شده سازمان سیا و وزارت خارجه آمریکا در سال 1379 ( بهار 2000 م) آمده است که در فاصله زمانی نوامبر تا دسامبر 1952 (آذر تا دی 1331) نمایندگان  دستگاه امنیتی انگلیس با نمایندگان سیا در شهر واشنگتن دیدار کردند تا درباره طرح های پشت پرده و مبارزه مشترک با نهضت مردمی در ایران به بحث و تبادل نظر بپردازند. پیشنهاد کودتا از سوی انگلیس مطررح گردید و نمایندگان آمریکا در جلسه مشترک اظهار داشتند که پس از طرحح موضوع در با دولت خود پاسخ خواهند داد. در مارس 1953 (فروردین 1332) آمریکایی ها به پیشنهاد انگلیس پاسخ مثبت دادند و اعلام آمادگی خود را برا همکاری مشترک جهت انجام کودتا در ایران اعلام داشتند.

در خرداد 1332، جلسه نهایی تصویب طرح اجرای کودتا در دفتر جان فاستردالس، وزیر امور خارجه وقت آمریکا، تشکیل شد. دالس نسخه ای از طرح اجرایی را برداشت  و خطاب به حاضران گفت : «از شر مصدق دیوانه، خلاص می شویم» طرح مزبور پس از تصویب، جهت اجرا به سیا محول گردید و بدین ترتیب آمریکاییها برای اولین بار به مداخله مستقیم در امور داخلی ایران پرداختند.

برای مشاهده متن کامل کلیک کنید.